Komisja Europejska ma w planach zintensyfikowanie wysiłków mających na celu pomoc w odejściu krajów członkowskich od węgla. Już nie tylko widmo kryzysu klimatycznego przemawia za zwróceniem się w stronę odnawialnych źródeł energii – rosyjska inwazja na Ukrainę pokazała, że państwa Starego Kontynentu powinny jak najszybciej uniezależnić się od importu paliw kopalnych z kraju rządzonego przez Władimira Putina.

Plan REPower EU

Przedstawiony przez Komisję Europejską plan REPower EU to ogromny projekt, który ma pozwolić Europie na niezależność energetyczną. Jego główne filary to dywersyfikacja źródeł dostaw energii, oszczędne zużycie oraz przyspieszenie wykorzystywania czystej energii. Co kryje się za tymi hasłami?

Przez dywersyfikację źródeł KE rozumie znalezienie nowych, bardziej stabilnych dostawców. W planach jest m.in. zwiększenie dostaw skroplonego gazu ziemnego z USA i Kanady, zacieśnienie współpracy z Azerbejdżanem w zakresie korytarza gazowego czy wznowienie dialogu z Algierią.

Oszczędne zużycie energii ma dotyczyć nie tylko przemysłu, ale też wszystkich mieszkańców krajów Wspólnoty. Komisja chce promować działania mające na celu podnoszenie świadomości wśród obywateli poprzez zapewnienie im dostępu do odpowiednich informacji. W przypadku ograniczeń w dostawach regulacja popytu ma się natomiast odbywać na poziomie ogólnoeuropejskim.

Czysta energia do 2030 roku

Plan zakłada, że do 2030 roku aż 45% produkowanej w Europie energii ma pochodzić z odnawialnych źródeł. Duży nacisk kładzie się tu na pozyskiwanie prądu z fotowoltaiki: do roku 2025 planowane jest podwojenie mocy instalacji względem poziomu z 2020 roku i uzyskanie 320 GW, a do 2030 – 600 GW. Pozwoli to na zmniejszenie zużycia gazu ziemnego o 9 mld m³ rocznie.

Zmiany obejmą też sektor przemysłu. Według szacunków upowszechnienie odnawialnych źródeł energii pozwoli na redukcję zużycia gazu w fabrykach i zakładach o 35 mld m³ do 2030 roku.

Żeby tego dokonać, Bruksela chce, aby w życie weszły nowe przepisy i zalecenia, które pozwolą na  szybsze wydawanie zezwoleń na inwestycje związane z OZE, szczególnie w obszarach o niskim ryzyku środowiskowym.

Dodatkowo rozwój fotowoltaiki na terenie Unii Europejskiej ma być wspierany dzięki wdrożeniu EU Solar Strategy. Według przedstawionych planów stopniowo instalacje fotowoltaiczne zaczną być obowiązkowe. Harmonogram zmian przedstawiać ma się następująco:

• Rok 2026: obligatoryjny montaż paneli PV na obiektach komercyjnych i publicznych, których suma powierzchni użytkowej wynosi więcej niż 250 m².
• Rok 2027: obowiązek montażu paneli na obiektach komercyjnych i publicznych o metrażu ponad 250 m² zostanie rozszerzony o wszystkie istniejące już budynki.
• Rok 2029: obowiązek montażu paneli obejmie wszystkie nowe domy.

Kraje członkowskie będą wdrażać też odpowiednie programy wsparcia finansowego, tak aby zmniejszać koszty zamontowania paneli dla mniej zamożnych obywateli. Dzięki odpowiedniemu dofinansowaniu inwestycje w instalacje fotowoltaiczne mają zwracać się po co najwyżej 10 latach od rozpoczęcia produkcji. Komisja Europejska chce także zagwarantować, że wszystkie formalności związane z montażem dachowym będą zamykać się w maksymalnie 3 miesiącach.

Tak ogromny projekt wymaga odrębnego wsparcia dla łańcucha dostaw, żeby wszystkie komponenty instalacji były dostępne w każdym z krajów UE.  O tym także pomyślano: strategie te zwarto w inicjatywie European Solar PV Industry Alliance.

Zwiększenie produkcji wodoru i biometanu

REPower EU zakłada nie tylko zmiany w zakresie elektroenergetyki. Część planów dekarbonizacji sektora przemysłowego i branży transportowej oparta ma być o wodór odnawialny. Do 2025 roku Wspólnota ma produkować 10 mln ton wodoru rocznie. Zwiększona ma być także produkcja biometanu, który może być alternatywą dla wykorzystania gazu ziemnego.

W ciepłownictwie zmiany mają być wprowadzone głównie przez zwiększenie wykorzystania pomp ciepła w procesie ogrzewania budynków. Tylko w Polsce ogrzewanie domowe odpowiada aż za 38 proc. wszystkich przypadków przekroczenia dopuszczalnych limitów dotyczących jakości powietrza.

Koszty wdrożenia programu

Komisja Europejska szacuje, że inwestycje związane z wdrożeniem programu będą kosztowały około 210 mld euro do 2027 roku. Państwa członkowskie będą mogły skorzystać ze środków RRF (The Recovery and Resilience Facility), wypłacanych w formie pożyczek i dotacji. Finansowanie REPower EU zapewnią także fundusze polityki spójności, fundusz innowacyjny, instrument „Łącząc Europę”. Część pieniędzy pochodzić ma też z krajowych budżetów poszczególnych członków Unii.

Unia Europejska od lat wspiera inwestycje w odnawialne źródła energii, realizując tym samym cele swojej polityki klimatycznej. Aktualnie jednak potrzebne jest zintensyfikowanie tych działań, tak aby wreszcie uniezależnić się od surowców importowanych z Rosji. Widmo „zakręcenia kurka z gazem” jest bowiem w ostatnim czasie wyjątkowo realne – nikt do końca nie wie, czego możemy się spodziewać ze strony Kremla już podczas najbliższej zimy.